ΕΠΙΣΤΟΛΗ ΧΙV
ΑΓΑΠΗΤΕ ΜΟΥ ΓΟΥΟΡΜΓΟΥΝΤ,
Ένα μόνο πράγμα μένει να κάνεις. Ο ασθενής σου έχει γίνει ταπεινός. Έχεις εστιάσει την προσοχή του πάνω σ’ αυτό ακριβώς; Όλες οι αρετές είναι λιγότερο σπουδαίες για μας όταν το άτομο είναι ενήμερο γι’ αυτές, αλλά αυτό είναι ιδιαίτερα αληθινό για την αρετή. Άδραξέ τον πάνω σε μια στιγμή αδυναμίας και «σπρωχ’ του» την ευχάριστη σκέψη, «Θεέ μου! Είμαι ταπεινός!», και σχεδόν αμέσως η περηφάνια - υπερηφάνεια για την ταπεινότητά του - θα εμφανιστεί. Αν το αντιληφθεί και προσπαθήσει να καταπνίξει αυτή τη νέα μορφή υπερηφάνειας, κάνε τον περήφανο γι’ αυτή του την προσπάθεια - και ούτω καθεξής, για όσο περισσότερα στάδια σ’ ευχαριστούν. Αλλά μην το παρατραβήξεις, γιατί υπάρχει ο φόβος ότι θα ξυπνήσεις την αίσθηση του χιούμορ και του μέτρου και, σ’ αυτήν την περίπτωση θα γελάσει απλώς μαζί σου και θα πάει για ύπνο(2).
Υπάρχουν όμως κι άλλοι αποδοτικοί τρόποι να εστιάσεις την προσοχή του πάνω στην αρετή της Ταπεινότητας. Μέσω αυτής, όπως και μέσω των άλλων αρετών, ο Εχθρός μας θέλει να στρέψει την προσοχή του ανθρώπου μακριά από τον εαυτό του και προς το διπλανό του. Όλη η αθλιότητα του εγώ και το μίσος προς αυτό, έχουν τελικά αυτό το σκοπό, σε τελική ανάλυση. Αν λοιπόν δεν πετύχουν το σκοπό αυτό, δε μπορούν να μας κάνουν σπουδαία ζημιά. Και μπορεί να μας κάνουν και καλό τελικά, αν κρατήσουν τον άνθρωπο απασχολημένο με τον εαυτό του και, πάνω απ’ όλα, αν έτσι γίνει αυτάρεσκος, τότε θ’ ανοίξει η πόρτα και γι’ άλλα ελαττώματα όπως, ο κυνισμός, η κατήφεια και η σκληρότητα.
Γι’ αυτό το λόγο, πρέπει να κρύψεις από τον ασθενή τον αληθινό σκοπό της ταπεινότητας. Κάνε τον να τη δει, όχι σαν απάρνηση του εαυτού, αλλά σαν γνώμη για τον εαυτό του (για την ακρίβεια μια ταπεινή-χαμηλή γνώμη), όσον αφορά τα ταλέντα και το χαρακτήρα του. Κάποια ταλέντα, υποθέτω, σίγουρα θα έχει. Βάλε στο μυαλό του σταθερά την ιδέα ότι η ταπεινότητα έχει σκοπό στο να τον κάνει να πιστέψει ότι τα ταλέντα αυτά αξίζουν πολύ λιγότερο απ’ ότι νομίζει. Σίγουρα αξίζουν λιγότερο απ’ ότι νομίζει, αλλά δεν είναι αυτό το θέμα μας. Το σπουδαίο είναι να τον κάνεις να βλέπει την αξία ενός πράγματος διαφορετική από την πραγματική, κι έτσι να εισάγεις το στοιχείο της ατιμίας και της προσωπικής άποψης στον πυρήνα ενός θέματος που, αλλιώς, θα γίνει αρετή. Μέσω αυτής της μεθόδου, χιλιάδες άνθρωποι έχουν καταλήξει στην άποψη ότι οι ωραίες γυναίκες πρέπει να πιστεύουν ότι είναι άσχημες, και οι έξυπνοι πρέπει να πιστεύουν ότι είναι χαζοί. Και ενώ αυτό που προσπαθούν να πιστέψουν μπορεί, σε μερικές περιπτώσεις, να αποδειχθεί μια ανοησία, δεν πετυχαίνουν ωστόσο στο να το πιστέψουν, κι εμείς από την άλλη έχουμε την ευκαιρία να κρατάμε τα μυαλά τους ατέρμονα απασχολημένα σε μια προσπάθεια να πετύχουν το αδύνατο(3). Για να κατανοήσουμε τη στρατηγική του Εχθρού μας, πρέπει να σκεφτούμε τους στόχους Του. Ο Εχθρός μας θέλει να φέρει τον άνθρωπο σε μια τέτοια νοητική κατάσταση όπου να μπορεί να σχεδιάσει τον ωραιότερο καθεδρικό του κόσμου, να γνωρίζει ότι είναι ο ωραιότερος, και να χαίρεται με το γεγονός αυτό, αλλά όχι περισσότερο ή λιγότερο απ’ όσο θα χαιρόταν αν τον είχε κάνει κάποιος άλλος(4). Ο Εχθρός θέλει να τον κάνει, στο τέλος, να είναι τόσο ουδέτερος για τον εαυτό του, ώστε να μπορεί να χαίρεται ειλικρινά, τόσο με τα δικά του χαρίσματα, όσο και με του διπλανού του - ή με το να απολαμβάνει αληθινά μια ανατολή, έναν ελέφαντα ή ένα καταρράκτη. Θέλει να τον κάνει, στην τελική, να είναι ικανός να αναγνωρίζει κάθε πλάσμα (ακόμη και τον εαυτό του) σαν ένδοξα και εκλεκτά δημιουργήματα. Θέλει να σκοτώσει το ζωώδη εγωισμό τους όσο πιο γρήγορα μπορεί, αλλά ο τελικός σκοπός του είναι, φοβάμαι, να δημιουργήσει μια καινούρια αυτό-εκτίμηση - μια χάρη και μια ευγνωμοσύνη για όλους τους άλλους μαζί και τον εαυτό τους. Όταν θα έχουν πια μάθει να αγαπούν το διπλανό τους σαν τον εαυτό τους, τότε πια θα μπορούν να αγαπήσουν και τον εαυτό τους σαν το διπλανό τους. Γιατί δεν πρέπει ποτέ να ξεχνούμε αυτό που είναι το πιο απεχθές και ακατανόητο με τον Εχθρό μας: στ’ αλήθεια αγαπάει αυτά τα άτριχα δίποδα που έχει δημιουργήσει και πάντα τους δίνει με το δεξί Του χέρι αυτό που τους πήρε με το αριστερό.
Η όλη Του προσπάθεια λοιπόν, θα είναι να πάρει εντελώς από το μυαλό του ατόμου την ιδέα για την προσωπική του αξία. Θα προτιμούσε ο άνθρωπος να θεωρεί τον εαυτό του σπουδαίο αρχιτέκτωνα ή ποιητή και μετά να το ξεχνάει, παρά να περνάει το μεγαλύτερο μέρος του χρόνου του προσπαθώντας να πείσει τον εαυτό του ότι είναι ανάξιος. Οι προσπάθειές σου λοιπόν να ενσταλάξεις είτε τη ματαιοδοξία, είτε την ψευδή μετριοπάθεια στον ασθενή, θα αντιμετωπιστεί από τον Εχθρό μας με την εμφανή υπενθύμιση ότι, ο άνθρωπος δεν έχει κληθεί να έχει άποψη για τα δικά του χαρίσματα, εφόσον μπορεί να παλεύει να τα βελτιώσει όσο καλύτερα μπορεί, χωρίς να μπορεί να αποφασίσει ο ίδιος για τη δική του υστεροφημία(5). Πρέπει να αποκλείσεις αυτή την υπενθύμιση από τη συνείδηση του ασθενούς σου με κάθε κόστος. Ο Εχθρός μας επίσης θα προσπαθήσει να κάνει πραγματικότητα στο μυαλό του ασθενούς ένα σκεπτικό που όλοι ομολογούν, αλλά το βρίσκουν πολύ δύσκολο να το οικειοποιηθούν μέσα στην καρδιά τους - το σκεπτικό ότι δε δημιούργησαν τους εαυτούς τους, τα χαρίσματά τους τους δόθηκαν και άρα, θα μπορούσαν να είναι περήφανοι αντίστοιχα για το χρώμα των μαλλιών τους. Αλλά πάντα και με κάθε τρόπο, η μέθοδος του Εχθρού θα αποσκοπεί στο να βγάλει απ’ το μυαλό του ανθρώπου αυτού του είδους τις ιδέες και η δική σου θα είναι να το εστιάσεις σ’ αυτές. Ακόμη και για τις αμαρτίες, ο Εχθρός δε θέλει οι άνθρωποι να σκέπτονται πολύ γι’ αυτές. Άπαξ και μετανόησαν, όσο πιο σύντομα στρέφονται προς τα μπρος, τόσο πιο πολύ Εκείνος χαίρεται.
ΣΚΡΟΥΤΕΗΠ.
2. Όταν φτάνουμε σ’ ένα αδιέξοδο στο σκεπτικό μας ή σε μια ατέρμονη «λούπα» (επανάληψη) των ιδίων σκέψεων είναι καιρός να σκεφτούμε τη ματαιότητα του πράγματος και να εμπιστευτούμε το Θεό αδιαφορώντας για την αιτία που προκάλεσε αυτό τον καταιγισμό σκέψεων. Το σημαντικό είναι να καταλάβουμε ότι ένας καταιγισμός σκέψεων και ενοχών που σκοπό έχει να μας αποπροσανατολίσει και να μας κάνει να χάσουμε το στόχο μας, δεν είναι ποτέ από το Θεό.
3. Ο τρόπος του πονηρού στο να καταστρέψει μια εν δυνάμει αρετή, είναι να τη διαστρεβλώσει στον πυρήνα της. Αν χάσουμε το πραγματικό νόημα μιας αρετής ή ενός χαρίσματος, το σκοπό και τη σημασία τους, τότε έχουμε χάσει και τον τρόπο της ορθής χρήσης τους. Απλά θα περιφερόμαστε γύρω από αυτά μέσω φιλοσοφικών αναζητήσεων, αλλά ποτέ δεν θα φτάνουμε στο νόημα της πραγματικής και ουσιαστικής χρήσης τους.
4. Ο Θεός θέλει να ζούμε με μέτρο. Η ουσία του αληθινού Χριστιανισμού είναι το μέτρο. Η έννοια της αρετής στα αρχαία ελληνικά και η έννοια του μέτρου είναι ταυτόσημες. Μάλιστα η έννοια του μέτρου, δεν είναι η μέση ανάμεσα σε δυο άκρα, αλλά η χρυσή τομή, ένας γεωμετρικός τόπος όπου υπάρχει η ομορφιά των αναλογιών (παράδειγμα, η μέση του ανθρώπινου που σώματος δεν είναι ακριβώς στο μισό του συνολικού ύψους). Με βάση αυτή την αρχή χτίστηκε ο Παρθενώνας και όλα τα αρχαία ελληνικά αριστουργήματα. Γι αυτό όταν ο απόστολος Πέτρος γράφει «Προσθέστε στην πίστη σας την αρετή…» δεν εννοεί την καλοσύνη ή την καθαρότητα, αλλά το μέτρο, τη χρυσή τομή, μεταξύ της κυνικής απιστίας και του φονταμεταλιστικού φανατισμού.
5. «Ματαιότης ματαιοτήτων…» το να παλεύεις να βελτιώσεις κάτι από μόνος σου χωρίς να ξέρεις αν αυτό θα χρειαστεί, απλά και μόνο για να γίνεις διάσημος, αλλά μην ξέροντας αν αυτό θα συμβεί, είναι απλά μια ανοησία. Αν ο Θεός σε οδηγεί να βελτιωθείς, καλώς. Αν όμως το παλεύεις από μόνος σου, πελαγοδρομείς χωρίς λόγο.
